Enzymy trawienne
Trzustka jest jednym z niezbędnych narządów zapewniających prawidłowe funkcjonowanie przewodu pokarmowego. Jej rolą w tym ważnym procesie jest uwalnianie szeregu specjalnych enzymów, które rozkładają materię organiczną w żywności i promują aktywację innych związków aktywnych. Tak więc alfa-amylaza w składzie soku trzustkowego działa na wiązania węglowodanowe, rozkładając skrobię, glikogen, poli- i oligosacharydy. Trypsyna i chymotrypsyna są proteazami, podczas gdy lipaza rozkłada tłuszcze na ich monomery. Dodatkowo alfa-amylaza zawarta jest w wydzielinie śliny, zaczynając rozkładać węglowodany nawet w jamie ustnej, ale jest znacznie słabsza niż jej odpowiednik trzustkowy. Stopień trawienia pokarmu, a co za tym idzie wchłaniania składników odżywczych w jelicie cienkim, zależy od aktywności wspomnianych enzymów. Tak więc z ich niedoborem bolus pokarmowy (chymus) jest ewakuowany w prawie niezmienionej formie, dodatkowo przyciągając wodę. Klinicznie objawia się to biegunką z niestrawionymi resztkami pokarmu, obojętnymi tłuszczami i błonnikiem, które stopniowo wyczerpują organizm. A wraz ze zwiększoną aktywnością alfa-amylaza, lipazy i trypsyna zaczynają działać na komórki samej trzustki i sąsiednich narządów, powodując procesy zapalne: zapalenie trzustki, reaktywne zapalenie dróg żółciowych, zapalenie opuszki i tak dalej. Może to ostatecznie doprowadzić do wrzodów dwunastnicy lub dysfunkcji wątroby i pęcherzyka żółciowego.
Test alfa-amylazy
W celu określenia wystarczalności pracy gruczołów trawiennych stosuje się biochemiczne badanie krwi, które pozwala na uzyskanie dokładnych danych liczbowych o aktywności enzymów. Przeprowadza się go z podejrzeniem chorób trzustki lub gruczołów ślinowych, mukowiscydozy i ostrego zespołu brzucha. Obecnie lekarze opracowali również enzymatyczną analizę kolorymetryczną, za pomocą której określa się alfa-amylazę we krwi. Jest to czuła i dokładna metoda, która daje fałszywie dodatni wynik tylko podczas przyjmowania alkoholu i niektórych narkotyków. W przeciwnym razie wspomniana analiza nie zawodzi, a alfa-amylaza, której norma we krwi żylnej waha się od 28,0 do 100,0 U/litr, jest dokładnie określona.
Interpretacja
Poziom omawianego enzymu wzrasta nie tylko wraz ze zmianami zapalnymi w tkance trzustki, ale także z torbielowatymi w niej formacjami, niedrożnością jej przewodów wydalniczych, perforacją wrzodu w sąsiednim narządzie pustym. A także w stanie kwasicy ketonowej, choroby pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych, urazowe uszkodzenie jamy brzusznej i ostre zapalenie otrzewnej. Przeciwnie, alfa-amylaza zmniejsza się w przypadku niewydolności trzustki lub jej ektomii, mukowiscydozy, ostrego i przewlekłego zapalenia wątroby, martwicy trzustki, tyreo- i zatrucia u kobiet w ciąży, a także w ostrym zawale mięśnia sercowego. Analiza ta wskazuje zatem na dysfunkcje nie tylko samego gruczołu, ale także innych narządów, przede wszystkim przewodu pokarmowego.
